همانطور که می‌دانیم قرارگیری در معرض نورهای مختلف بر خلق و خوی ما تاثیرات مختلفی می‌گذارد. اما آیا نورهای رنگی می‌توانند اشتها را نیز افزایش دهند؟ مصرف انرژی در بدن توسط ساعت درونی یا ساعت بیولوژیک تنظیم می‌شود. این ساعت، اتاق فرمانی در مغز دارد که فعالیت آن با توجه به سطح نور تنظیم می‌شود. مثلأ با کاهش نور، دمای بدن کاهش محسوسی پیدا می‌کند و از ضریب هوشیاری کاسته می‌شود. در تاریکی شب، سوخت‌وساز درون سلولی به کمترین سطح خود می‌رسد و نیاز به دریافت انرژی کاهش پیدا می‌کند.
پژوهشگران آمریکایی می‌گویند، نور پیوسته در شب این نظم را بر هم می‌زند. برهم‌خوردن نظم ساعت بیولوژیک با افزایش ضریب خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، قلب و عروق و دیابت و چاقی مفرط همراه است.
کاهش اشتها در اتاق تاریک
دانشمندان تعدادی از کشورهای جهان به این نتیجه رسیده‌اند که نورپردازی داخل خانه بر اشتهای افراد نیز تأثیر می‌گذارد. مقدار غذایی که فرد می‌خورد، مستقیماً به قدرت نور اتاق بستگی دارد. هر چه نور اتاق بیشتر باشد، اشتها کمتر می‌شود و بالعکس هرچه اتاق تاریک‌تر باشد، فرد می‌تواند غذای بیشتری بخورد.
نور همچنین بر میزان رضایت غذایی تأثیر می‌گذارد و قدرت اشتها تحت تأثیر رنگ محصولات غذایی و ماهیت نورپردازی آن‌هاست. سوسیس‌هایی که در ویترین با نور پس‌زمینه نمایش داده می‌شوند، بسیار جذاب به نظر می‌رسند؛ چراکه رنگ صورتی دلپذیری بیشتری دارد و اشتها را تحریک می‌کنند. به‌طور کلی می‌توان با نورپردازی مناسب مواد خوراکی را جذاب‌تر نشان داد و اشتهای فرد را تحریک کرد.
نورپردازی آشپزخانه و چاقی
به دلیل تاثیر نورپردازی بر افزایش اشتهای، نورپردازی آشپزخانه از اهمیت زیادی برخوردار است. می‌توانید یک لوستر با قابلیت تنظیم ارتفاع بالای میز ناهارخوری قرار دهید. اگر یک لوستر بالاتر از میز ناهارخوری نصب کنید، در طول شام یک فضای باشکوه ایجاد می‌شود. با پایین کشیدن لوستر فضای صمیمی ایجاد می‌شود که به افزایش اشتها کمک می‌کند. همچنین می‌توان با استفاده کردن از اثر نورپردازی بر اشتها در رستوران‌ها، اشتهای مشتریان را افزایش داد و درآمد رستوران را بالا برد.
افزایش اشتها با نور آبی
نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهد قرارگیری در معرض نور آبی قبل و در حین غذاخوردن سبب افزایش اشتها و سوخت و ساز می‌شود. متخصصان سلامت دانشگاه «نورث وسترن» در شیکاگو دریافتند قرارگیری در معرض نور آبی بلافاصله پیش از وعده‌های غذایی یا در حین آن در برخی افراد سبب افزایش متابولیسم و گرسنگی می‌شود. «آیوی چیونگ» استاد علوم عصب‌شناسی دانشگاه «نورث وسترن» و سرپرست اصلی این مطالعه می‌گوید: در کمال تعجب دریافتیم تنها با یک‌بار و به مدت سه ساعت قرارگیری در معرض نور طیف آبی، گرسنگی و سوخت و ساز قند در بدن برخی افراد افزایش می‌یابد.
چیونگ افزود که این یافته‌ها از این حیث حائز اهمیت است که به ما کمک می‌کند با دستکاری نورهای محیطی، به الگوی منحصر به فردی در میزان تغذیه و سوخت و ساز در انسان دست یابیم.
با اینکه یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد، تغییر برخی شرایط محیطی نظیر نور می‌تواند برخی عادت‌ها را در انسان دستخوش تغییر کند، اما متخصصان اعلام کردند برای دست یافتن به نتایج دقیق‌تر در این فرآیند نیاز به مطالعات بیشتری است.
سرکوب اشتها با رنگ صورتی
نورپردازی با رنگ صورتی بر اشتها تأثیر متفاوتی می‌تواند داشته باشد. بر اساس برخی تحقیقات، رنگ صورتی می‌تواند اشتها را سرکوب کند، به‌ویژه در کودکان. این رنگ ممکن است با مواد نگهدارنده مصنوعی یا گوشت خام مرتبط باشد و به همین دلیل، ممکن است اشتها را کاهش دهد. با این حال، در برخی موارد، رنگ صورتی ممکن است به‌عنوان یک رنگ جذاب و دلپذیر در نظر گرفته شود، اما در مقایسه با رنگ‌های گرم مانند قرمز و زرد، که به‌طور طبیعی اشتها را تحریک می‌کنند، تأثیر کمتری دارد.
در نهایت، تأثیر رنگ صورتی بر اشتها می‌تواند به عوامل فرهنگی و فردی بستگی داشته باشد، بنابراین ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.
روشنایی شما را چاق می کند!
همچنین محققان عصب شناس دانشگاه اوهایو نیز دریافته‌اند، موش‌هایی که در هنگام شب در اتاقی روشن قرار دارند نسبت به موش‌هایی که در تاریکی به سر می‌برند 50 درصد وزن بیشتری می‌گیرند؛ در حالی که هر دو گروه از نظر میزان تحرک و مقدار غذا در شرایط یکسانی به‌سر می‌برند.
آنچه به نظر مهم می‌آید، زمانبندی وعده‌های غذایی این جانداران است. به این معنی که با تاباندن نور به اتاق موش‌ها در هنگام شب، این جاندارن در زمانی که معمولا باید در خواب باشند به خوردن مشغول می‌شوند که این رفتار به تنهایی می‌تواند چرخه شبانه‌روزی آن‌ها را مختل کرده و منجر به افزایش وزن آن‌ها شود. همچنین تاثیر نور خفیف و شدید بر روی موش‌ها یکسان محاسبه شده است.
در حالی که موش‌های این مطالعه با زندگی در شب انطباق داده شده بودند، رفتاری که از آن‌ها مشاهده شده می‌تواند در میان انسان‌ها نیز تعمیم داده شده و بر نیاز به خاموش‌کردن هر نوع چراغ و روشنایی از جمله رایانه‌ها، تلویزیون‌ها و تلفن‌های هوشمند در شب هنگام تاکید داشته باشد. این کار نه تنها کیفیت خواب را در افراد بهبود خواهد داد، بلکه در تناسب اندام آن‌ها نیز تاثیرگذار خواهد بود.
“لارا فونکن” عصب شناس رفتاری دانشگاه اوهایو می‌گوید: در پی ظهور چراغانی‌های الکتریکی از قرن بیستم میلادی، اعضای گونه‌های مختلف زیستی از جمله انسان‌ها در هنگام شب در معرض درخشش نورهای غیرطبیعی قرار گرفته‌اند. یافته‌های جدید از این رو اهمیت دارند که نشان‌دهنده تاثیر پیشرفت‌های مدرن اجتماعی بر روی سلامت انسان‌ها هستند.
از سویی دیگر، زمانی‌که محققان وعده‌های غذایی موش‌ها را به ساعت‌های روز محدود کردند، تغییری در وزن موش‌ها مشاهده نشد که این رویداد نشان‌دهنده تاثیر زمانبندی دقیق وعده‌هایی غذایی بر روی وزن بدن موش‌ها است. بر اساس گزارش دیسکاوری، این یافته می‌تواند در مبارزه علیه چاقی جوانان و نوجوانان بسیار تاثیرگذار باشد، زیرا نوجوانان معمولا شب زنده‌دار بوده و به کار با تجهیزات الکترونیکی خود خو گرفته‌اند. همچنین بر اساس نتایج این مطالعه می‌توان به دلیل بالابودن میزان چاقی، دیابیت و دیگر اختلالات متابولیکی در میان کارگران شیف شب پی برد.
دمای رنگ نور و تاثیر بر افزایش اشتها
دمای رنگ نور و نورپردازی تأثیر قابل توجهی بر اشتها و رفتار غذایی انسان دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که نور گرم با دمای پایین (۲۷۰۰-۳۵۰۰ کلوین) محیطی دنج و اشتهاآور ایجاد می‌کند، در حالی که نور سرد با دمای بالا (۵۰۰۰-۶۵۰۰ کلوین) ممکن است اثرات متفاوتی بر متابولیسم و هورمون‌ها داشته باشد.
تأثیر دمای رنگ نور بر اشتها:
نور گرم (2000 تا 3500 کلوین): با ایجاد حس صمیمیت و آرامش، محیط مناسبی برای افزایش مصرف غذا فراهم می‌کند.
همچنین مطالعه روی موش‌ها نشان داد که نور ۴۰۰۰ کلوین اشتها را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد. در رستوران‌ها، استفاده از نور گرم با شدت متوسط، باعث تحریک اشتها و افزایش مدت زمان صرف غذا می‌شود.
نور سرد (5000 تا 6500 کلوین): نور آبی (حدود ۴۶۰ نانومتر) هنگام غروب، گرسنگی را تا ۲ ساعت پس از غذا افزایش داده و مقاومت به انسولین را بالا می‌برد. اگرچه نور سرد تمرکز را بهبود می‌بخشد، اما ممکن است با کاهش ترشح ملاتونین، الگوی خواب و اشتها را مختل کند.
نور طبیعی (3500 تا 4500 کلوین): تعادل بین آرامش و هوشیاری ایجاد می‌کند و برای تنظیم چرخه‌های طبیعی بدن مناسب است.
مکانیسم‌های اثرگذاری:
تأثیر بر هورمون‌ها: نور آبی ترشح ملاتونین (هورمون خواب) را سرکوب و سطح کورتیزول (هورمون استرس) را افزایش می‌دهد که ممکن است منجر به پرخوری شود.
ادراک رنگ غذا: نورپردازی با رنگ‌های گرم (مانند زرد و قرمز) غذاها را جذاب‌تر نشان می‌دهد، در حالی که نور آبی یا رنگ‌آمیزی آبی غذاها اشتها را کاهش می‌دهد. هرچند که نورپردازی باید به‌گونه‌ای باشد که رنگ واقعی غذاها را نشان دهد.
شدت نور: محیط‌های کم‌نورتر با دمای رنگ پایین‌تر، تمایل به مصرف غذای بیشتر را افزایش می‌دهند.
رنگ‌های گرم: رنگ‌های گرم مانند قرمز و زرد می‌توانند اشتها را افزایش دهند. استفاده از این رنگ‌ها در نورپردازی یا ظروف غذایی می‌تواند موثر باشد.
طراحی محیط: ایجاد یک فضای صمیمی با نورپردازی مناسب می‌تواند به افزایش اشتها کمک کند. استفاده از لوسترهای قابل تنظیم در رستوران‌ها یا خانه‌ها می‌تواند به این هدف کمک کند. از سوی دیگر، استفاده از نورپردازی برای برجسته‌کردن ظاهر غذاها و ایجاد یک تجربه بصری لذت‌بخش می‌تواند اشتها را تحریک کند.
این یافته‌ها اهمیت طراحی نورپردازی متناسب با کاربرد فضای موردنظر را نشان می دهند. به‌عنوان مثال، استفاده از نور گرم در ویترین‌های فروشگاه‌ها می‌تواند جذابیت محصولات غذایی را تا 30 درصد افزایش دهد. با این حال، اثرات نور بر اشتها ممکن است تحت تأثیر عوامل فردی مانند حساسیت‌های چشمی و ترجیحات شخصی نیز قرار گیرد.